Artikkel av Jakob Vingsand, redigert av nettredaktørene.
Heimdal Kapellforening vart stifta i 1932 etter initiativ av biskop Johan Støren og prost Arne Skjånes, som da var sokneprest i Klæbu prestegjeld. Stasjonstettstaden Heimdal hadde på den tida kanskje 4.000 innbyggarar, eller drygt halvparten av folket i Leinstrand og Tiller kommunar. Frå Heimdal var det kring ei halvmils veg til både Leinstrand og Tiller kjerke. Første formann i kapellforeninga var lensmann Eyvind Stav. Han var og formann da kapellforeninga vart nedlagd. Parallelt med kapellforeninga verka ei kvinneforening og barneforeninga ”Lysglimt”. I 1943 kjøpte Kåre Romulsli 3 mål tomtegrunn til kapellet, og i 1951 vart attåtkjøpt 3,5 mål. I 1950 tok kapellforeninga kontakt med arkitekt Arne Flå. Men utkasta hans vart ikkje godkjende. Så kom det utkast frå arkitekt Borgersen og frå bygningssjef Hermann Semmelmann. Den siste fekk i 1958 i oppdrag å planlegge kapellet. Samme år vedtok Leinstrand kommunestyre at no skulle kapellet bli bygt.
Tomta vart rydda ved dugnad, og byggearbeidet starta i 1959. Grunnsteinen var nedlagd 11. oktober, og Allehelgensdag 1960, 6. november, vigsla biskop Arne Fjellbu kapellet. 6 prestar assisterte ved høgtida. Samla byggekostnad var kr. 499.804, og av dette kom kr. 110.000 frå kapellforeninga.
Grunnplanen er i T-form, med våpenhus og skip på 150 kvm i midten. Skipet har eit galleri, der orgelet er plassert. Nordflanken med 32 kvm har sakristi og kontor, toalett og arkivkott. Sørflanken hadde ein møtesal på 49 kvm. Denne kunne koplast til skip og kor med skuvedører. Frå sørflanken var det nedgang til sokkel og reserve utgang. I sokkelen var det kjøkken og to toalett.
VÅPENHUSET
Inngangspartiet i kjerkene har frå gammalt namnet ”våpenhus”. Der måtte karfolka sette frå seg økser og andre våpen som dei hadde med som verje på¨kjerkevegen. Inn i sjølve kjerka skulle ingen bere våpen. Våpenhuset vårt er trongt og lite. Her er nedgang til sokkelen og trapp opp til orgelgalleriet. I vindfanget er oppslagstavle med plakatar og mange brosjyrar. Her står og ein kasse for innsamling av lysestumpar. Lysestumpane blir sende til omsmelting på Bakksetra i Orkdal.
Før var det utvendig trapp med to trinn, men sommaren 2004 vart terrenget omforma slik at inngangsdøra no er i flukt med bakken utom.
SKIPET OG KORET
Skipet er rektangulært og etter måten breitt i høve til lengda. Koret er heva to trappetrinn i høve til skipet, men går elles i eitt med skipet. Over koret er takhimmelen nedfora og gir m.a. plass til ventilasjonskanalar. Skipet har maksimalt plass til 216 personar. I tillegg er det 6 stolar i koret. Bortsett frå altertavla er det ingen veggdekorasjonar i skip og kor.
Frå starten var det grått vinyldekke på golvet og faste kjerkebenkar med ryggstø. På slutten av 1980-åra fekk golvet parkettdekke, og benkane vart utskifta med stoppa stolar i umåla furu og raudt stoltrekk. Nye stolar vart kjøpte inn i 2023. Det er no sitteplass til 250 personar i kyrkjeskip og sideskip.
I koret står 6 utskorne stolar som brørne Gunnar og Kåre Quenild laga og gav til kapellet. Dei to største, ”brurastolane” er kopiar av ein stol frå midten av 1800-åra som lensmann John Stav arva etter forfedrane sine. Dei 4 andre stolane er i samme stil, men noko mindre og utan armlenar. Det var Gunnar som hadde skore ut stolane, men han døde før innviinga av kapellet. Brørne gav og dei to klokkene i tårnet. På begge klokkene står inskripsjonen ”Gitt til Heimdal kirke av Gunnar og Kåre Quenild år 1960”. På den minste klokka står dessutan ”Klokke ring Glede” og Kristusmonogrammet, og på den største står ”Klokke ring Fred” og fredsduesymbolet. Det var truleg desse snekkarbrørne som først nytta namnet ”Heimdal kirke”. Folk flest sa ”Kapellet”. I 1961 gav Kåre Quenild også 50 taburettar til kjerka.
Det var Magnar Søbstads snekkarverkstad som stod for finsnekringa i bygget. Søbstad laga preikestol, døypefont, kjerkebenkar, altar og altarring etter teikningar av Semmelmann. Men døypefonten vart betalt av apoteker Raum Eide og kona. Preiketolen er utsmykka med kornakts i messing og har teksten: ”En saamand gikk ut for aa saa. Sæden er Guds ord.” Døypefonten er utsmykka med ei due med trieinigsymbolet i nebbet.
Det var Kjerstin Øvrelid som måla altarbiletet. Ho var dotter av distriktslegen her. Ho valde å lage tavla tre-delt. I midtfeltet er Jesus og personar som ønskjer at han skal velsigne dei. I venstre felt er såmannen og i høgre felt fiskaren.Tavla var før montert i bakenden av altarbordet, men ho vart i 2004 teken laus og montert på veggen bak. Altarbordet vart så flytta litt lenger fram.
Den første altarduken var gåve frå Gjertrud Solberg og var sauma av søstera Arnfrid. Seinare kom ein duk sauma av Unni Windspoll. Det er no under arbeid ein tredje altarduk. Oppå altaret var plassert ein stor bibel i praktutgåve. Han var gåve frå sjukesøster Engel Viken. To blomstervasar i sølv var gåve frå entreprenørane. Tiller kommune gav to lysestakar i sølv, og barneforeninga ”Lysglimt” gav både to sølv lysestakar, oblateske, dåpsfat og dåpskanne. Heimdal Menighetsfakultetsforening gav sølv nattverdskalk. Ingeborg Alfarnes gav forhenget bak preikestolen og pulpiturkledet og koppar til kjøkkenet. Det var og mange andre som kom med gåver til kapellet.
I 1993 begynte arbeidet med kontakt mellom hovudskipet og det som etter kvart hadde vorte sideskip. Kjerkevergen likte ideen om å ta hol på veggen mellom skipa, og etter teikning av arkitekt Nils Henrik Eggen vart det gjort opning og laga rampe for rullestol. På samme tid kom det lysglobe til kjerka, laga på verkstaden til Tunga kretsfengsel. Salmetavlene vart plasserte slik at dei er synlege for mesta alle i kjerka. Det er vurdert å kjøpe inn større tal.
På galleriet blei det i 2014 montert eit digitalt orgel. Det gamle orgelet frå 1961 var no blitt så ubrukeleg at innkjøp av nytt var heilt nødvendig.
Kapellforeninga kjøpte i 1963 inn eit rimeleg piano til møterommet. I 1998 vart dette utskifta med eit godt Sauter-piano. Eit litt mindre Sauter-piano vart samstundes innkjøpt til sokkelen.
I vindaugkroken mot nordaust er eit lite skap for salmebøker og slikt. I koret er tre småbord for særkalkar og offerskål, laga av Helmer Mørreaunet. Han lagde og ny lesepult.
I sideskipet er ein eigen, liten andaktskrok med altarbord og bakgrunnsklede.
SAKRISTI OG KONTOR
I sakristiet er det ei lita sittegruppe og eit lite altarbord med bedeskammel. Rommet var oppussa i 1995 på dugnad, men med tilskott frå kjerkevergen. På bordet står ein liten Kristusstatuett og på veggen heng eit kors, gåve frå Birgittasøstrene. På bordet er lysestake og bibel.
Det som var tenkt som kontor for presten, er no kontor for kjerketenaren. Men her er og skåp for kjerketekstilane og arkivkott. Kjerketekstilane er sauma på dugnad. Gåve frå Kåre Romulslis fond gjorde det mogleg å få laga 4 nye messehaglar i dei fire fargane i kjerkeåret. Anne Grethe Stjern, Ingunn Dahlin og Hildegunn Yrke teikna og sauma, og Helmer Mørreaunet laga ekstra store kleshengarar.
KLOKKETÅRNET
Klokketårnet er bygt separat og skilt frå kjerka med eit trappelaup. Inne i kjerka er klangen av klokkekiminga derfor veik. I slutten av 1990-åra vart inngangsdøra til tårnet utskifta. Men døra vender mot vest, og ho er utsett for både slagregn og for vatn som renn nedover tårnveggen. Menighetsrådet har fleire gonger prøvt å få kjerkevergen til å bygge takframspring over inngangsdøra, men hittil fåfengt.
BÅREHUS OG REIDSKAPSBU
Like oppom klokketårnet er eit bårehus. Bårerommet manglar kjøleinnrening og blir derfor ikke brukt lenger. Vegg i vegg med bårerommet er reidskapsbu for kjerketenaren. Inngangsdøra er 70 cm over bakkenivået. Det seier seg sjølv at det er trasig å løfte opp tunge plenmaskinar så høgt. Rommet er dessutan for lite. Huset blir i dag brukt til lagerplass.
SOKKELEN
Frå starten var det ikkje tenkt å nytte sokkelen til anna enn kjøkken og to toalettrom. Men i 1971 vart det løyvt kr. 20.000 til oppgradering, og ved dugnad vart pussa golv og vegger, måla og montert varme og lys. Romma var så nytta til ulike møte og til samling for speidarane.
Ei stor, testamentarisk gåve etter lærar Ingeborg Ofstad gjorde menighetsrådet i 1993 i stand til full rehabilitering av sokkelen. No vart og rommet under sakristifløya utgrave. Her var steinhard leire i grunnen, og tungt arbeid. Takhøgda var låg, men ikkje å gjere noko med. Det vart sett i stand 4 møterom, større kjøkken, tre toalettrom og to buer. No kom mange ulike aktivitetar i gang. Husstyret sørga for at det litt etter kvart vart monterte hyller, plakattavle, garderobehyller og lysskjermar for audiovisuelle hjelperåder. Det vart og kjøpt inn nye bord og stolar og nye møblar til Ingeborgstua og til ungdomsrommet.
Men så kom katastrofen. 11. januar 2003 slo det brått om frå kaldver til mildver og regn. Da kjerketenaren kom på plass denne søndagsmorgonen, stod det oppimot 10 cm vatn på golvet i sokkelen. Overvatnet vart jo straks fjerna, men trass i at to byggtørker stod på for fullt eit par veker, vart golvet ikkje tørt. Etter ei tid begynte somme å reagere allergisk på soppsporar som ventilasjonsanlegget førte rundt i bygget. Organisten vart sjukmeld for all teneste i kjerkebygget. Alle rom så nær som kontoret var gjennomsyra av sopp. Heile kjerka vart stengd for bruk i fleire månader. Dei kjerkelege handlingane vart utførde i Misjonssalen på Heimdal. Etter at ventilasjonsopningane var tetta og kjerka vaska, kunne ein ta i bruk hovudetasjen att. Omsider vart kjerkevergen og forsikringsselskapet samde om å legg om drenssystemet rundt kjerka, og restaureringa kunne ta til. I sokkelen måtte golvdekket og mykje av veggkleding fjernast og fornyast. Menighetsrådet vedtok å dekke meirkostnadene med å legge golvflis på alle golv, og ein del av veggen mellom storstua og Ingeborgstua vart teken ned. I midten av november 2004 kunne menigheita endeleg ta sokkelen i bruk att.
Samstundes med at Torbjørn Nordtiller sette i gang maskinar til legge nytt drenssystem rundt bygget, vart utearealet ved hovudinnganen omforma slik at inngangsdøra vart i plan med bakken utom, og uteplassen vart steinsett. Menighetsrådet dekte største delen av steinsettinga. Samla kostnader vart kr. 626.955, av dette på menighetsrådet kr. 155.387.
SISTE RENOVERING
Mykje av pussen på ytterveggane var etter kvart så dårleg og at han losna frå betongen. Mykje treverk i vindaugsrammer og tårngluggar var opprotna. Sommar og haust 2014 vart mykje arbeid utført for å sette kjerka i stand. Fasaden blei pussa og kjerka fekk nye vindauge. Men utsjånaden er framleis den same som før. Det blei lagt nytt tak og dette fekk god isolasjon, noko som mangla før. Inne kom det det på plass nye varmovnar og kjerka har no fjernstyrt oppvarming. Enno er det ting som skal gjerast og det vil alltid vere behov for dugnadsinnsats. Men hovudansvaret for å halde bygget i stand ligg på kjerkevergen og i siste instans på kommunen.
Fotograf interiør: Marion Winsnes.